نگهداری از اکواریوم

[aquafun]

آکواریوم ها گوناگونند، گاهی هیجان آور و در زمان خاصّ خود، سرگرمی آرامش بخشی برای مردمی که به این تفریح علاقمند باشند. آکواریوم شما می تواند به صورت آرامش بعد از استرس های روزمرّه برای شما عمل کند و به کمک ذات طبیعت، شما را سرگرم می کند. آکواریوم به شما کمک می کند که به جهانی که از دید شما پنهان است، به سادگی بنگرید. برعکس آن چیزی که مردم فکر می کنند؛ داشتن آکواریوم نیاز به تخصص آنچنانی ندارد. تهیّۀ آن امروز بسیار کم هزینه می باشد. نگهداری آن نیز بسیار آسان است و می تواند برای شما سرگرمی بی مانندی را فراهم کند.
معمولاً وابستگی انسان به ماهی ها، نسبت به سایر حیوانات اهلی کمتر است.ماهی ها در ایّام تعطیلات و آن هنگام که شما در منزل نیستید، به اندازۀ سایر حیوانات اهلی شما را نگران نخواهند کرد و نیازی به همراه بردن آن ها یا درخواست کمک از دیگران برای نگهداری آن ها در زمان نبود شما نیست.
در طبیعت بیرون، خود اکوسیستم از ماهی ها مراقبت می کند، آب پیوسته در جریان است و تعویض می شود. ساکنان زیر آب هر یک به نوبۀ خود با انجام وظایف شرایط زیست همۀ آبزیان را در طبیعت کنترل می کنند. در هنگامی که شما این طبیعت را به خانه می آورید، متعاقباً تمام وظایف به دوش شما خواهد افتاد و شمایید که تمام این کارها را انجام می دهید. در آکواریوم کوچک شما ماهی ها، گیاهان و سایر آبزیان با هم زندگی خواهند کرد و شما به کمک ما خواهید توانست شرایطی مطابق با طبیعت برای آن ها فراهم کنید.امروزه به دلیل تجارب بسیار، وجود تجهیزات مختلف و امکانات گوناگون می توان از ماهی ها به طور موفّقی، بدون اختصاص دادن وقت زیاد نگهداری کرد. حتّی می توانیم بگوییم که قدرت آن را داریم که به ماهی ها حق انتحاب بدهیم؛ مثلاً در هوایی که دوست دارند زندگی کنند، در یک محیط طبیعی و شرایطی که ماهی بتواند از خودش مراقبت کند.
با این شرایط بعید نیست که با توجّه به زندگی بهتر، عمر بیشتر، غذای آماده و نبود شکارچی ها و ... ماهی شما محیط آکواریوم را به طبیعت ترجیه دهد.


1 - - آکواریوم چه مقدار به مراقبت نیاز دارد

به چه نیاز داریم؟

1- سایز و اندزۀ آکواریوم

2- تعداد و تنوّع ماهی ها

3- مسائل فرعی

با وجود امکانات امروز، برای شما امکانپذیر است که مدت زمان مورد نیاز برای رسیدگی به آکواریوم را حتّی به سه یا چهار ساعت در سال نیز محدود کنید؛ امّا برای بیشتر ما این کار یک سرگرمی است و جایی است، که ما می خواهیم با فعّالیت در آن از لحظات مان لذّت ببریم. معمولاً بیشتر افراد علاقه دارند که یک بار در ماه، به آکواریوم شان رسیدگی کنند.

یک تجربۀ مفید :
بزرگترین آکواریوم به کمترین مراقبت نیاز دارد.
فقط 5 دقیقه در هر روز برای خاموش و روشن کردن چراغ، چک کردن حرارت آب، چک کردن فیلتر ها و پمپ های هوا و غذا دادن.
دو یا چهار ساعت در ماه ( بستگی به شرایط ماهی و اندازۀ آکواریوم دارد ) برای تمیز کردن فیلترها، تعویض قسمتی از آب و کارهای نظافتی.
به جز این کاری نخواهید داشت.
البته همواره باید مراقب مرگ ماهیانتان باشید که در ادامه به آن می پردازیم...

1 - 1 - کارها و مراقبت های روزانه

الف -) نور ( روشن و خاموش کردن لامپ ) :
بهتر است برای این کار یک تایمر نصب شود؛ برای نور دهی روی زمانی حدود 12 ساعت در روز تنظیم گردد که این مدت زمان، اصولاً طول گرمایی روز نامیده می شود.

ب -) دما ( سیستم کنترل حرارت محیط آب ) :
بخاری های امروزی به طور کاملاً مطمئنی کار می کنند، با این حال شما باید حداقل یک بار در روز دمای آب را چک کنید تا مطمئن شوید همه چیز خوب است.

ج -) همچنین شما باید چک کنید که پمپ هوا و فیلتر تصفیه به خوبی کار می کنند.

د -) به ماهی ها دو یا سه بار در روز غذا دهید، امّا فقط به همان مقدار که در عرض زمان کوتاه می خورند.
ماهی هایی که در شب فعّالیت می کنند باید بعد از خاموش کردن لامپ و در شب به آن ها غذا داد. البته در بارۀ غذا دادن به ماهی ها مقالات مفصّلی در قسمت مربوط موجود می باشد.

1 - 2 - کارها و مراقبت های هفتگی

- نو کردن (تعویض) آب :
برای آکواریوم ها در اندازه های کوچک و یا آکواریوم هایی که ماهی های زیاد دارند. باید هر هفته، مقداری از آب آکواریوم را تازه (تعویض ) کنید. برای آکواریوم های بزرگ و آکواریوم هایی که ماهی کم دارند، این نو کردن آب را به طور ماهیانه و یا به مقدار خیلی کم در هفته انجام خواهید داد.


- چک کردن پارامتر های آب :
یک بار در هفته باید مقدار نیترات و سختی آب را چک کنید (در ادامه توضیح کامل خواهم داد ).

1 - 3 - کارها و مراقبت ها، مطابق نیازهایی که ممکن است پیش بیاید

تمیز کاری :
جمع کردن برگ های پوسیده گیاهان
هرس کردن گیاهان
پاک کردن جلبک ها از روی شیشه
سیفون کردن کف آکواریوم

پاکیزه کردن فیلتر :
در مراتبی از زمان باید فیلتر از آلایش های گوناگون پاک شود، بعضی از موادّ داخل فیلتر نیز مانند زغال و سرامیک و .. بعد از مدتی باید جابجا و نو (تعویض) شوند.

1 - 4 - کارها و مراقبت های سالانه
نو کردن لامپ :
حتّی اگر لامپ شما سالم باشد و در حال کار کردن باشد بهتر است آن را نو کنید چون به مرور زمان از کیفیت نور آن کاسته می شود.
در صورتی که دو یا چند لامپ دارید آن ها را به فاصلۀ 2 ماه از هم نو کنید زیرا با نو کردن ناگهانی تمام لامپ ها، نور آکواریوم شما ناگهان تغییر می کند و استرس و دلهره به جان ماهی هایتان می افتد.

2 - - نو کردن آب در هفته یا در ماه
همان گونه که می دانید ما هر روز در حال ریختن غذاهای مختلف به داخل آکواریوم هستیم. ماهی ها و گیاهان این غذاها را گرفته و استفاده می کنند. بعد از مصرف غذا و سوخت ساز آن در بدن ماهی و .... آنچه باقی مانده وارد آب می شود. آکواریوم هایی که درست نگهداری می شوند و دائم در حال فیلتر شدن هستند، دارای باکتری هایی هستند که معمولاً این پسماند ها را مصرف می کنند و مقدار آن را در آب تعدیل می نمایند. خیلی از این پسماند ها هم که توسط باکتری ها متلاشی نشده اند به وسیلۀ گیاهان جذب می شوند. امّا در نهایت این گیاهان و باکتری ها هم از مصرف پسماندها چیزی دیگر تولید می کنند که اظافه می ماند و البته، مواردی هست که توسط باکتری ها و گیاهان جذب نشود.
این اظافات برای ماهی ها سمّی خواهند بود و علاوه بر آن، آب را سنگین و اکسیژن گیری آن را کم می کند. شما با نو نمودن مقداری از آب از یک زمان تا زمان دیگر این موارد را کنترل می کنید.

2 - 1 - چه موقع و چه مقدار از آب باید نو شود؟
مدت و مقدار این نو کردن بستگی دارد به اندازه آکواریوم که آن را می توانید از روی جدول زیر بسنجید :

اندازۀ تانک اندازۀ آبی که باید نو گردد اندازه تانک اندازۀ آبی که باید نو گردد فاصلۀ زمانی برای نو کردن آب

50 - 60 لیتر 10 - 20 لیتر 12 - 15 گالن 3 - 5 گالن هفتگی

80 - 100 لیتر 20 لیتر 20 - 25 گالن 5 گالن هفتگی

110 - 120 لیتر 20 - 30لیتر 28 - 30 گالن 5 - 8 گالن هفتگی

160 - 200 لیتر 30 - 40 لیتر 40 - 50 گالن 8 - 10 گالن هفتگی

250 لیتر 20% آب 60 گالن 20% آب ماهیانه


2 - 2 - اشتباه های رایج

الف -) دیده شده گاهی کسانی آب آکواریوم شان را در مدت زمانی کمتر از یک هفته ( برای نمونه 3 روز یک بار ) نو می کنند. در این شرایط ماهی ها و گیاه های شما ناراحت خواهند بود؛ باکتری های مفید موجود در آب، فرصتی برای زایش و زیاد شدن نخواهند داشت.

ب -) نو کردن آب به ندرت انجام داده می شود. دیده شده افرادی به نظر خود نیازی به نو کردن آب نمی بینند و این کار را بیهوده قلمداد می کنند. یا برخی دیگر آب را در هر 3 ماه یک بار و یا در بازۀ زمانی دیگری نو می کنند و در عوض مقدار بیشتری را عوض می کنند. برای نمونه نصف آب را در هر 3 ماه، نو می کنند. با این کار مقدار زیادی سموم مختلف در آب انباشته می شود و هنگامی که مقدار زیادی از آب را نو می کنید، ناگهان شرایط آب تغییر می کند؛ پس با دو مورد روبرو خواهیم شد.
یکی این که در زمانی که سموم در آب انباشته می شوند آسیب زیادی به ماهی و گیاه می رسد.
دیگر آن که با ورود آب جدید به مقدار زیاد، ماهی ها ناگهان دچار استرسی می شوند که ناشی از این ناهمگونی ناگهانی است.
این شرایط اگر در همان لحظه، ماهی شما را نکشد، عمر آن را بسیار کم، زایش آن را دچار اشکال و شادابیش را کم می کند.
دقت کنید که نگهداری از آکواریوم یک سرگرمی است که با گذاشتن چند ساعت زمان در هفته بهترین آرامش را به شما خواهد داد.

اگر این زمان کم را هم ندارید، بهتر است از نگهداری ماهی صرف نظر کنید.

2 - 3 - هم اکنون بیایید آغاز کنیم


نو کردن آب بدون ریخت و پاش :
چه چیزی برای نو نمودن آب آکواریوم لازم دارید؟


- دو سطل تمیز که فقط برای این کار نگه داشته ایم و هرگز با مواد شوینده و شیمیایی تماس نداشته اند.

- دو متر لوله، یا دستگاه سیفون که امروزه همه جا پیدا می شود و در مورد آن مقاله هایی موجود است.

- داروی ضدّ عفونی و داروی ضدّ کلر برای شرایطی که آب را مستقیم از لوله می گیرید؛ ( می توانید آب را از 24 ساعت قبل از لوله بگیرید و نگه دارید تا کلر آن دفع شود )

- یک حولۀ کوچک برای جلوگیری از بیرون ریختن احتمالی آب

* نکتۀ ایمنی*

قبل از هر کاری برای جلوگیری از آسیب هایی ممکن است به شما برسد، تمامی قسمت های برقی آکواریوم را از پریز بکشید.

دقت کنید که اگر در آب جریان برق باشد ماهی ها را نمی کشد و شما متوجّه خطر نمی شوید، زیرا ماهی ها با زمین تماس ندارند و در محیط عایق زندگی می کنند.

امّا اگر دست شما در همان آب داخل شود، برق از بدن شما رد شده به زمین اتاق می رسد و شما آسیب می بینید.

چگونه آب را از داخل آکواریوم بکشیم :

ابتدا حوله را پهن کرده و دو سطل را روی آن می گذاریم. یک سر لوله را در آب آکواریوم و سر دیگر را در سطل قرار می دهیم.

در صورتی که از سیفون استفاده شود آن را به صورت روش زیر استفاده فرمایید.

سری را که در سطل است کمی بمکید تا آب جریان پیدا کند.

این یک روش سنّتی است که به کمی تمرین نیاز دارد و ممکن است آب به درون دهان شما برود.

برای جلوگیری از این اتفاق می توان از "سیفون های ساچمه دار" استفاده کرد.

اگر از دستگاه سیفون استفاده می کنید، می توانید سنگ ریزه های کف آکواریوم را نیز تمیز کنید.

روش استفاده به این شکل است که :





- با شصت خود ته لوله را بسته نگاه دارید، استوانه را داخل آب قرار دهید و آن را با آب پر کنید.

استوانه را به طور عمود بلند کنید و بیرون از آب نگه دارید و منتظر بمانید تا هوا خارج شود و لوله از آب پر شود.

- قبل از خروج آب از لوله دهانۀ آن را با انگشت ببندید

- استوانه را مثل عکس دوباره زیر آب کنید تا هوا از آن خارج شود.

- حال استوانه را داخل سنگریزه های کف فشار دهید تا مواد اضافی ته نشین شده را از لای شن ها به همراه آب بیرون بکشد.
وقتی سنگ ریزه های قسمتی را تمیز کردید، با شصتتان ته لوله را ببندید تا شن ها برگردند سر جایشان و دوباره بتوانید قسمت دیگری را سیفون کنید.
سعی کنید به فاصلۀ 2 سانتی متر از اطراف گیاه ها را سیفون نکنید تا به ریشۀ آن ها آسیبی نرسد.
در کنار سیفون کردن می توانید کارهای سلیقه ای و مرتب کردن را نیز انجام دهید.

چطور آکواریوم را دوباره پر کنیم؟
معمولاً شما آکواریوم را دوباره با شیر آب پر می کنید. برای بیشتر ماهی ها این کافی نخواهد بود و شما باید ابتدا شرایط آب را در نظر بگیرید. وقتی که آب آشامیدنی تولید می شود، متخصصین به ناچار برای نگهداری ماهی تولید نمی کنند. البته کار آن ها این است که آبی را تولید کنند که برای بشر قابل نوشیدن باشد، مزۀ مناسبی داشته باشد، آلودگی و میکروب کمی داشته باشد و البته نباید به تجهیزات و لوله ها نیز آسیب برساند. منطقی است که تمرکز مواد سنگین آب ( فلزّات ) افزایش پیدا می کند و یا مواد شیمیایی مانند کلرین برای کشتن میکروب ها و باکتری های خطرناک استفاده شود.
همین دلایل کافی است تا آبی که ما در شرایط عادی و کمال سلامت می نوشیم، برای مایۀ مخاطی بسیار حسّاس و مهمّ روی پوست ماهی ها خطر جدّی باشد.
همچنین ورود مستقیم آب لوله، باکتری های مفید موجود در آکواریوم را نیز می کشد و خود نیز خالی از انواع این باکتری ها می باشد؛ زیرا با کلر ضد عفونی شده و مقدار زیادی کلر در آن محلول است.


چگونه آب مناسب را فراهم کنیم؟
سعی کنید تا جای ممکن درجه حرارت آب تازه به دمای تانک شما نزدیک باشد. در صورتی که آب تازه فقط یک یا دو درجه از آب تانک شما سردتر باشد برای ماهی خوب است. مخصوصآ در ماهی ها ی جفت شده، این سرما باعث افزایش سوخت و ساز بدن ماهی و آماده شدن آن برای تخم گذاری می شود.
همزمان که آب را داخل سطل می ریزید هر یک از داروهای پیشنهاد شده را می توانید اضافه کنید.

آب را به آکواریوم اضافه کنید :
زمانی که می خواهید آکواریوم را با آب تازه پر کنید مطمئن باشید که سنگریزه ها را خیلی زیاد جابجا نکردید و یا گیاهی در نیامده باشد. همچنین آب را طوری بریزید که دکور آکواریوم خراب نشود و گیاهان نیز از جا کنده نشوند. عکس های زیر روش های ریختن درست آب در آکواریوم را به شما نشان می دهد.
بعد از پر کردن آکواریوم، دوباره وسایل برقی آن را به پریز وصل کنید، می توانید چند قطره Sera Nitrivec به آب اضافه کنید تا شرایط اکوسیستم زودتر به ثبات برسد.